Chuyển đổi số tác động đến nhiều mô hình kinh doanh truyền thống. Các công ty tích hợp công nghệ vào mô hình kinh doanh của mình để cải tiến hoặc tạo ra mô hình kinh doanh mới, phát triển hoạt động và đem đến trải nghiệm khách hàng tốt hơn. Nhưng đồng thời cũng phải đối mặt với các thách thức mới trong thị trường cạnh tranh này.

1. Mô hình kinh doanh là gì?

Mô hình kinh doanh là khuôn khổ chiến lược được một công ty thực hiện nhằm tạo ra giá trị thông qua việc cung cấp các sản phẩm và dịch vụ của mình. Các doanh nghiệp phát triển mạnh bằng cách tạo ra các mô hình kinh doanh mới và độc đáo hoặc cải tiến các mô hình kinh doanh hiện có để tạo ra dòng doanh thu, phát triển hoạt động hiệu quả và xây dựng mối quan hệ với khách hàng.

Các yếu tố của mô hình kinh doanh (Ảnh: Harvard Business Review).

Ví dụ, các doanh nghiệp sản xuất tạo ra sản phẩm từ nguyên liệu thô, phân phối chúng cho các nhà bán lẻ và khách hàng và tạo ra doanh thu từ việc bán hàng. Mô hình này bao gồm các bước được thực hiện để nâng cao hiệu quả trong suốt hoạt động sản xuất và phân phối, cũng như tạo ra nhu cầu cho sản phẩm của mình thông qua tiếp thị.

Bằng cách tận dụng các công nghệ mới hiện nay, doanh nghiệp có thể tinh chỉnh các yếu tố của mô hình để tăng lượng giá trị được tạo ra, giảm chi phí phát sinh từ hoạt động và quy trình, thậm chí tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới phù hợp hơn với nhu cầu luôn thay đổi của khách hàng.

2. Mô hình kinh doanh 1: Bán lẻ

Mô hình này liên quan đến việc bán sản phẩm cho người tiêu dùng cuối cùng, hoặc với số lượng lớn (bán buôn) cho nhà bán lẻ khác sẽ bán chúng. Nó bao gồm các nhà bán lẻ truyền thống vận hành các cửa hàng thực tế, các doanh nghiệp thương mại điện tử hoạt động trực tuyến và nhiều mô hình kinh doanh kết hợp tồn tại giữa chúng.

Chuyển đổi số đã có tác động mạnh mẽ đến ngành bán lẻ trong 20 năm qua, với sự bùng nổ phổ biến của thương mại điện tử là ví dụ điển hình nhất cho điều này. Các nhà bán lẻ trực tuyến (chẳng hạn như Amazon, eBay hoặc Alibaba) sử dụng AI và phân tích để nhắm mục tiêu khách hàng bằng các đề xuất và trải nghiệm mua sắm được cá nhân hóa, cũng như định giá thông minh và hậu cần thông minh.

Do đó, các nhà bán lẻ truyền thống như Walmart và Tesco đã đầu tư rất nhiều vào việc tận dụng công nghệ và phần mềm quản lý doanh nghiệp để nâng cao trải nghiệm của khách hàng, chuẩn hóa hoạt động chuỗi cung ứng của riêng họ và tạo ra các dịch vụ khách hàng đa kênh.

Những thách thức đối với mô hình bán lẻ bao gồm nhu cầu ngày càng tăng đối với các doanh nghiệp trong việc xử lý lượng lớn dữ liệu của khách hàng, bao gồm dữ liệu cá nhân và thông tin về thói quen mua hàng cũng như các vấn đề tài chính. Điều này cũng mang đến những thách thức xung quanh việc tuân thủ quy định, quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu.

3. Mô hình kinh doanh 2: Sản xuất

Sản xuất liên quan đến việc mua nguyên liệu thô và tạo ra các sản phẩm hoặc thành phần hoàn chỉnh cho các sản phẩm sẽ được những người khác tạo ra trong chuỗi.

Đó là một mô hình truyền thống khác đã tồn tại hàng nghìn năm nhưng hiện đang được chuyển đổi nhanh chóng bởi sự xuất hiện của nhiều công nghệ biến đổi mới. Chúng bao gồm Internet of Things (cho phép các nhà máy thông minh và bảo trì dự đoán), công nghệ robot và in 3D (đôi khi được gọi là sản xuất phụ gia).

Nói chung, những chuyển đổi này đôi khi được gọi là công nghiệp 4.0, ám chỉ chúng cấu thành giai đoạn thứ tư của Cách mạng Công nghiệp, sau cơ giới hóa, điện khí hóa và tin học hóa.

Một số thách thức lớn nhất ở đây liên quan đến các khoản đầu tư lớn mà các công ty cần thực hiện cho cơ sở hạ tầng. Ngoài ra còn có những thách thức xung quanh việc đào tạo hoặc tuyển dụng, để đảm bảo doanh nghiệp có những người có kỹ năng phù hợp để triển khai và vận hành các công nghệ này. Trên hết, cần phải điều hướng các tác động về đạo đức và pháp lý của việc triển khai tự động hóa quy mô lớn trong các doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt là liên quan đến tác động của nó đối với lực lượng lao động.

4. Mô hình kinh doanh 3: Kinh doanh dịch vụ

Đây là những doanh nghiệp cung cấp dịch vụ chứ không phải sản phẩm—từ các dịch vụ chuyên nghiệp như kế toán, tài chính và pháp lý đến khách sạn, chăm sóc sức khỏe, lữ hành và du lịch, sự kiện và dịch vụ cá nhân như làm tóc và đào tạo cá nhân.... Các mô hình kinh doanh mới hơn trong danh mục này bao gồm các dịch vụ phần mềm dưới dạng dịch vụ như Microsoft 365, và các dịch vụ đăng ký giải trí như Netflix và Spotify…

Chuyển đổi số đã cho phép nhiều doanh nghiệp trước đây nổi tiếng với việc sản xuất sản phẩm chuyển sang hình thức phân phối dựa trên dịch vụ. Đáng chú ý, điều này bao gồm các nhà cung cấp phần mềm, cũng như các nhà sản xuất ô tô bao gồm Volvo và Porsche, các nhà sản xuất thiết bị gia dụng như Nespresso và các thiết bị thể dục như Peloton và Fitbit.

Điều này cho phép các doanh nghiệp xây dựng các luồng doanh thu có thể lặp lại, có thể dự đoán thay vì dựa vào thanh toán một lần, đồng thời cung cấp trải nghiệm mới cho khách hàng, chẳng hạn như nhận bản nâng cấp cho các sản phẩm và mẫu mới khi chúng được phát hành. Các doanh nghiệp cung cấp các loại dịch vụ đăng ký này - cũng như các tổ chức dịch vụ chuyên nghiệp như ngân hàng, kế toán và công ty luật - có thể sử dụng dữ liệu, AI và phân tích để hiểu cách khách hàng sử dụng và tương tác với dịch vụ của họ, dự đoán và ngăn chặn khách hàng rời bỏ cũng như cá nhân hóa các dịch vụ của họ tại tỉ lệ.

Thách thức chính ở đây là hành vi của khách hàng thay đổi nhanh hơn và lòng trung thành có thể khó duy trì hơn trong thời đại số. Xét cho cùng, việc chuyển đổi nhà cung cấp hoặc khám phá các dịch vụ mới chỉ cần thông qua một thao tác chạm vào màn hình hoặc nhấp chuột. Để khắc phục điều này, các doanh nghiệp cạnh tranh để cung cấp dịch vụ khách hàng ở mức độ tốt hơn, cũng như phát triển các chương trình dành riêng cho khách hàng trung thành để xây dựng các mối quan hệ “gắn bó”.

5. Đâu là bước tiếp theo cho chuyển đổi số và mô hình kinh doanh?

Khi tác động của chuyển đổi số ngày càng tăng, chúng ta sẽ thấy ngày càng xuất hiện nhiều các mô hình kinh doanh mới hơn, bao gồm các doanh nghiệp Freemium, doanh nghiệp hỗ trợ quảng cáo và huy động vốn từ cộng đồng. Các mô hình Freemium - trong đó phiên bản cơ bản của dịch vụ hoặc sản phẩm được cung cấp miễn phí, trong khi các tính năng nâng cao hơn được dành riêng cho người đăng ký - có thể được tinh chỉnh để tạo ra nhiều trải nghiệm cá nhân hóa hơn. Các doanh nghiệp được hỗ trợ quảng cáo sẽ được hưởng lợi từ các chương trình khuyến mãi được nhắm mục tiêu chính xác hơn, cũng như nhắn tin được cá nhân hóa hơn. Tất cả các doanh nghiệp sẽ có thể tối ưu hóa tốt hơn chiến lược giá của mình, cung cấp các mức độ dịch vụ và hỗ trợ khác nhau, để đáp ứng các biến thể về nhân khẩu học và thói quen chi tiêu đang thay đổi của khách hàng.

Đồng thời, những lo ngại về quyền riêng tư, những thay đổi trong các yêu cầu pháp lý và tuân thủ cũng như tác động ngày càng tăng của an ninh mạng đối với các doanh nghiệp sẽ là những thách thức đáng kể.

Cuộc khủng hoảng kỹ năng đang diễn ra trong lĩnh vực công nghệ có thể sẽ tạo ra nhiều rào cản hơn nữa, có nghĩa là việc đầu tư vào nâng cao kỹ năng và đào tạo cũng rất quan trọng.

Tuy nhiên, cuối cùng chúng ta có thể kỳ vọng sẽ tiếp tục thấy các mô hình kinh doanh phát triển khi tốc độ phát triển công nghệ tăng lên. Điều này sẽ đòi hỏi các nhà lãnh đạo phải áp dụng tư duy về nhận thức, giáo dục và đổi mới liên tục. Chấp nhận những thay đổi này đồng thời hiểu rõ những rủi ro và thách thức mà chúng đặt ra là chìa khóa để phát triển bất kể những biến đổi nào sắp xảy ra.

(Nguồn: Forbes)